Kroniek

21-5-1940	In de St. Liduinakerk wordt een H. Mis opgedragen door de praeses van de St. Jozefgezellen, kapelaan Haselaar. Van deze gezellen waren 81 leden gemobiliseerd en 19 van hen zijn nog niet teruggekeerd om onbekende redenen. Wel is bekend dat een van hen, J. Vlugman, is gesneuveld.
23-5-1940	Aan het bureau Lange Singelstraat zijn tot op heden 3.899 oorlogslachtoffers/geëvacueerden geregistreerd, waarbij 1001 personen van de Parallelweg en 2898 uit Rotterdam. In Schiedam zijn hiervan ongeveer 1500 gebleven, 1000 gingen naar Delft, 300 naar Vlaardingen en 45 gezinnen vertrokken naar elders.
jun 1940	De St. Joris Doelen en twee andere gebouwen, aan de Lange Nieuwstraat en de Hoofdstraat zullen dienst gaan doen als huisvesting van geëvacueerde oorlogsslachtoffers.
jun 1940	Van de ca. 2.500 De Schiedammers die bij het uitbreken van de oorlog in militaire dienst waren, zijn er 18 gesneuveld, 25 gewond en 10 liggen ziek in een ziekenhuis. In Schiedam zijn 6 gesneuvelde militairen, die hier of in de naaste omgeving vielen, ter aarde besteld.
8-6-1940	Vandaag verlaten de geëvacueerde oorlogsslachtoffers gebouw Eendracht en worden gehuisvest in het voormalige Hervormde Diaconiehuis aan de Nieuwstraat en in Tivoli aan de Nieuwe Haven.
19-7-1940	A.M. Timmermans, leraar Middelbaar Onderwijs met verlof uit Nederlands-Indië en wonende aan de Oostsingel, wordt door de Duitsers gearresteerd. Hij moet als gijzelaar dienen voor de verzetsacties die in de omgeving door mensen die zich verzetten tegen de Duitse bezetting worden uitgevoerd. Timmermans wordt overgebracht naar kamp Buchenwald. Hij was in augustus 1939 met verlof uit Nederlands-Indië en zou na een jaar weer teruggaan toen in 1940 de oorlog uitbrak.
15-10-1940	Dr. Willem Johan den Dulk, leraar Oude Talen aan het Stedelijk Gymnasium Schiedam, wordt door de Duitsers gearresteerd op een aanklacht van een voormalige leerling met slechte studieresultaten voor Latijn en Grieks en nu lid van de NSB. De Dulk had die leerling eens een lafaard genoemd toen deze de koningin beledigde.
11-3-1941	Dr. W.J. den Dulk, de op 15 oktober 1940 (zie aldaar) gearresteerde leraar Oude Talen aan het Stedelijk Gymnasium Schiedam wordt door het Landesgericht tot zes maanden gevangenisstraf veroordeeld
18-4-1941	Scheepswerf Wilton-Fijenoord is doelwit van Geallieerde vliegtuigen en daar veroorzaakt de bomaanval enige schade. De meeste bommen vallen echter op burgerwoningen in de Aleidastraat, op de hoek van de Nicolaas Beetsstraat en de Vlaardingerdijk, in de Veenlantstraat en de Nassau Dillenburgstraat. Twee personen worden gedood en vier zwaargewond. De materiële schade is aanzienlijk. Het is het eerste grote bombardement door de Geallieerden. Er zal nog een aantal volgen.
16-7-1941	Opnieuw een bombardement door Geallieerde vliegtuigen en opnieuw is het doel de scheepsbouwindustrie. Wilton-Fijenoord en Gusto worden aangevallen. Om twee minuten voor vijf in de middag gaan de sirenes. Een kanonneerboot van de Kriegsmarine, liggende bij Gusto, krijgt een voltreffer met als gevolg zes doden en twintig zwaar gewonden. Bij Wilton geen doden maar wel enkele zwaar gewonden. Van hen overlijden er acht zodat het aantal doden veertien bedraagt.
aug 1941	De drie broers Holierhoek worden verraden en gearresteerd wegens het illegaal verspreiden van anti-Duitse vlugschriften. Na veroordeling door het Duitse Feldkrieggericht komen ze via het Oranjehotel in Duitse gevangenissen en strafkampen terecht.
28-8-1941	Om acht uur 's avonds wordt luchtalarm gegeven. Een aantal Engelse Blenheim vliegtuigen heeft kennelijk opdracht om de Rotterdamse havens en, opnieuw, Wilton-Fijenoord te bombarderen. Op het voor die werf op stroom liggende ss. Westerdam wordt precies in de machinekamer getroffen waardoor het schip in de brand vliegt. Het wordt dan door de werfbrandweer en die van Schiedam zó vol met water gespoten dat het schip kantelt en zinkt. Twee Engelse vliegtuigen worden door de Duitse luchtafweer neergeschoten. Eén komt er brandend op het nieuwe abattoir van Schiedam terecht. De drie bemanningsleden, luitenant J.O. Alexander, sergeant A.J. Hardy J.L. Briggs komen om het leven. Het tweede vliegtuig maakt een noodlanding in de weilanden bij Kethel. Piloot sergeant O'Connel kan het niet goed in de hand houden en het toestel komt met een klap neer en vliegt in brand. Hij en z'n collega's sergeant Saunders en private Robertson worden licht gewond, door de Kethelse dokter Van der Kuij die snel ter plaatse was verbonden en door de Duitsers gevangen genomen en afgevoerd,
26-1-1942	Op de Rotterdamsedijk, vlak voor het pand met huisnummer 18, valt een brandbom. Een passerende voorbijganger wordt lichtgewond. Er was geen luchtalarm gegeven.
7-9-1942	Zwaar bombardement door de Geallieerden op de scheepswerf Wilton-Fijenoord met afzwaaiende bommen die o.a. neervallen in de Bosboomlaan. Er vallen in totaal 15 doden waarvan dertien burger, vijf uit één gezin en vier uit een andere familie. Een zeer trieste dag.
29-12-1942	Barend Gerrit Hazenkamp wordt, na vijf maanden in het concentratiekamp Amersfoort te hebben gezeten wegens het illegaal drukken van het ondergrondse blad Het Parool, aldaar door de Duitsers gefusilleerd tegelijk met nog drie Schiedammers, Antoon van der Kleij, Jan van Pelt en Gerard Wilschut.
4-3-1943	Scheepswerf Wilton-Fijenoord is opnieuw doelwit van Geallieerde vliegtuigen. Bij het bombardement vallen veertien doden waarvan negen uit Schiedam. Bovendien zijn er twaalf zwaargewonden.
28-3-1943	Deze zondag is er een van de zwaarste bombardementen door de Geallieerden. Er komen bommen neer op Wilton-Fijenoord en De Nieuwe Waterweg, maar ook op woningen aan de Burgemeester Knappertlaan, de Jan Steenstraat, de Van Ostadelaan, en aan het Frans Halsplein. Er vallen zevenentwintig doden waarvan zestien uit Schiedam, ook nu vier uit één gezin. Er zijn vele tientallen gewonden. Zestien woningen worden totaal vernield, zeventien zwaar beschadigd en negenendertig zodanig beschadigd dat ze ontruimd moeten worden.
31-3-1943	Rotterdamse bedrijven bij de Merwehavens worden door de Geallieerden gebombardeerd. Eén van de afzwaaiers komt in Schiedam terecht en valt op het keukengebouw en de doorgang naar het zusterhuis van het Gemeente Ziekenhuis aan de Nassaulaan. Er zijn één dode, één zwaargewonde en vijf lichtgewonden te betreuren. Andere afzwaaiers vallen in de Charlotte de Bourbonstraat, de Nassau Dillenburgstraat en bij scheepswerf de Nieuwe Waterweg. Verder is er glasschade in de Zwartewaalse en in de Geervlietsestraat. In de Charlotte de Bourbonstraat zijn er ook slachtoffers: negen doden, vijf zwaar en zeven lichtgewonden.
14-4-1943	Het zoveelste bombardement op Wilton-Fijenoord met afzwaaiers in de Julianalaan (toen op bevel van de Duitsers Emmalaan geheten), de Vlaardingerdijk en in de Paulus Potterstraat. Er zijn gelukkig geen slachtoffers, wel veel schade aan huizen.
22-6-1943	Weer bommen op Wilton-Fijenoord met als gevolg drie doden en twee zwaargewonden.
17-6-1944	Johannes Jacobus Schmidt, waarschijnlijk verraden door een in de buurt wonende NSB'er, wordt gearresteerd terwijl hij bezig is in zijn drukkerij Trouw aan de Rotterdamsedijk 68. Hij drukte illegaal vlugschriften tegen de Duitse bezetter. Hij wordt in het Oranjehotel in Scheveningen opgesloten.
22-6-1944	De 20-jarige Jan van der Most uit de Kreupelstraat moet gedwongen in Duitsland werken, weigert dat en duikt onder. Lopend in het Broersveld wordt hij door een Schiedams lid van de Duitse Sicherheits Dienst (SD) aangesproken en vlucht. Na een waarschuwingsschot blijft hij staan en wordt gearresteerd (Hij kwam kort daarna in het Duitse concentratiekamp Suisse bij Leipzig terecht en stierf daar de hongerdood).
21-7-1944	In het Hoofdbureau van Politie aan de Lange Nieuwstraat worden door verraad twaalf politiemannen betrapt bij het luisteren naar Radio Oranje die oorlogsnieuws uitzendt vanuit Engeland. De twaalf worden gevangen genomen en verdwijnen successievelijk in Duitse concentratiekampen. Het betreft: H.F. Berghuis, M.J.A. Hertog, G. Jonges, J. Kerkhoff, J.W.D. van Krogten, Th. van Lienden, H.D. Linschoten, A. van der List, J.C. van Noortwijk, W.A.A.M. Verhoeven, G. Vlietstra en J.C.F. Volbeda.
29-7-1944	Johannes Jacobus Schmidt, waarschijnlijk verraden door een in de buurt wonende NSB'er, wordt in kamp Vught gefusilleerd omdat hij in zijn drukkerij Trouw aan de Rotterdamsedijk 68 illegaal vlugschriften tegen de Duitse bezetter drukte.
29-7-1944	In kamp Vught wordt Petrus van der Smit, wonende Buijs Ballotsingel 6a door de Duitse bezetter gefusilleerd. Hij zat in het ondergronds verzet en werd bij een wapendropping door de Geallieerden bij Helvoirt gearresteerde, samen met zijn collega's.
14-1-1945	De familie Bubberman, bestaande uit vader, moeder en vier kinderen, wonende in de François Haverschmidtlaan 58, wordt door de SD gearresteerd als verdacht van illegale handelingen. Bij de huiszoeking worden wapens van de illegale Knok Ploeg (KP) gevonden. De familie wordt naar het Oranjehotel in Scheveningen vervoerd. Vader en de oudste zoon komen later om in Neuengamme. De moeder en dochter komen na de oorlog vrij, de jongste zoon ontsnapt.
6-2-1945	De Duitsers schieten op overvliegende Geallieerde vliegtuigen. Er vallen Duitse afweergeschutgranaten in de Mesdaglaan, op de Broersvest en op de Singel waar ze ontploffen. In de Mesdaglaan en de Broersvest vallen twee dodelijke slachtoffers. Op de Singel loopt de Lutherse predikant V.W.F.B. Schmidt met kerkrentmeester N.J. Marks sr en twee anderen. De predikant en de drie anderen lopen ernstige verwondingen op.
7-2-1945	De twee Schiedammers die gisteren zwaargewond werden bij de ontploffing van Duitse luchtafweergranaten, overlijden. Eén van hen is de heer N.J. Marks die op de Singel werd getroffen. Het andere slachtoffer is een meisje van 5 jaar.
14-5-1945	De beide in de Grote Kerk en St. Liduinakerk gehouden herdenkingsdiensten voor geallieerde militairen worden druk bezocht. Militaire en burgerlijke autoriteiten wonen de diensten bij welke in de eerste plaats bedoeld zijn voor de in Schiedam gelegerde Engelse en Canadese militairen en de Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS). Op de Algemene Begraafplaats worden kransen gelegd ter herdenking van de oorlogsslachtoffers. Met muziek van de "Band van de 48 Highlanders of Canada" en een samengestelde kapel van Harpe Davids en St. Ambrosius trekken de militairen door de stad.
3-6-1945	Op de Vlaardingerdijk bij de Burgemeester Knappertlaan ontploft een pantsergranaat, waarbij vijf kinderen min of meer ernstig gewond worden. Vier ervan worden naar het Gemeente Ziekenhuis aan de Nassaulaan overgebracht, waar tegen de avond de 12-jarige Adr. van Thiel uit de Julianalaan overlijdt. De kinderen hadden de granaat vrijdag bij de Vulcaanhaven gevonden.
15-6-1945	Uit kringen der Schiedamse burgerij gaan stemmen op om tot de oprichting van een oorlogsmonument voor alle Schiedamse gevallenen gedurende de oorlogsjaren te komen. Bij de heren F.J. Klapwijk en G. van Marion kan men een bijdrage storten.
21-11-1945	Om een juist overzicht te verkrijgen van het aantal Schiedamse ingezetenen, dat gedurende de oorlogsjaren door oorlogsgeweld om het leven is gekomen en ter controle van de reeds bekende gevallen, worden nabestaanden dringend verzocht hiervan aangifte te doen. Als oorlogsslachtoffers worden niet aangemerkt personen die in duitse militaire of semi-militaire dienst gesneuveld zijn.
27-11-1946	Op de Koemarkt speelt zich een klein Wild West-drama af. Bij aanhouding door de politie trekt een jongeman een revolver en dwingt een agent zijn revolver af te geven. Het betreft T. die op zijn fiets en pakketje vervoerde waarin varkensvlees en een stengun verborgen zaten. Hij wordt bij een routinecontrole aangehouden met het gemelde resultaat als gevolg. T. was gedurende de bezettingstijd een actieve illegale werker die volgens de politie totaal uit evenwicht is geslagen.
dec 1946	Schiedam telt meer dan 500 oorlogsslachtoffers. Er is thans een lijst in de maak door het gemeentebestuur waarop reeds 500 namen voorkomen. De lijst is nog niet volledig.
27-1-1947	De gemeentelijke lijst van oorlogsslachtoffers ligt vanaf nu dagelijks ter inzage op afdeling A in het stadhuis.
apr 1947	Het gemeenteverslag 1945 verschijnt met een terugblik over de jaren 1940-1945, daarin o.a. - Het Duitse bombardement op de Parallelweg waardoor 34 woningen en een waterstokerij worden vernield en enige doden vallen, op 14 mei 1940. - De geallieerde bombardementen in 1941, 1942 en 1943 met de scheepswerven Wilton-Fijenoord, Gusto, Nieuwe Waterweg etc. als doelen maar waarvan vooral het westen van Schiedam te lijden had, met vele gewonden en doden Schiedam telt ca. 500 Schiedamse doden in de oorlog van 1940-1945 waarvan 119 doden door ondervoeding en velen door ontberingen in concentratiekampen, op zee en elders. De bevolking steeg van 1939 tot eind 1945 met 4178 personen, waarvan 2255 werden verkregen door de toevoeging aan Schiedam van Kethel en Spaland.
26-7-1947	Kinderen van de schoolwerktuinen hebben de zorg op zich genomen voor de graven van oorlogsslachtoffers op de Algemene en RK begraafplaats. Het betreft de graven van illegale werkers, twee mariniers en een Engelse zeeman. Wethouder mevr. Benthem-de Wilde van onderwijs en de heer Schipper van de Gemeentelijke Plantsoenendienst zijn bij de eerste keer van onderhoud aanwezig.
25-3-1948	In tegenwoordigheid van de familieleden van de slachtoffers onthult burgemeester Peek in het Hoofdbureau van Politie aan de Lange Nieuwstraat een gedenkplaat ter herinnering aan de twaalf politiemannen die bij het luisteren naar Radio Oranje op 21 juli 1944 werden verraden en allen omkwamen in een Duits concentratiekamp. De ontwerper van de gedenkplaat is de heer Van Marion Sr. De vervaardiger de firma Duchateau.
4-10-1948	Voor de Rotterdamse Kamer van het Haagse Bijzonder Gerechtshof staat de 41-jarige metselaar A.C.J. Magielsen terecht, Hij was tijdens de bezetting hulpagent van politie te Schiedam. Honderdeenendertig Joodse Nederlanders met hun helpers en twaalf politieagenten zijn door zijn toedoen opgepakt door de bezetter. Geen van hen is na de oorlog teruggekomen.
15-12-1948	Nacht der prominenten ten bate van de militaire oorlogsslachtoffers. In het Passage Theater treden o.m. op: Cees de Lange, Lou Bandy en Ted Valerio begeleid door Joop Walvis.
15-10-1952	Bijna honderd oorlogsinvaliden met hun begeleiders brengen een bezoek aan Schiedam. De tocht staat onder auspiciën van de Stichting Moveo. Bij het oorlogsmonument op de kop van de Plantage wordt een krans gelegd. Daarna worden zij in de aula van het Stedelijk Museum officieel ontvangen door het gemeentebestuur.
4-5-1954	Ter nagedachtenis van de zeven omgekomen personeelsleden van de Schiedamse PTT gedurende de oorlog 1940-1945, vindt in de hal van het postkantoor de onthulling plaats van een gedenkplaat.

Afbeeldingen

Bibliografie

Websites elders

Pagina's op deze website

Bouwkundig bezit